Τα πρόσωπα που είναι εγγεγραμμένα ως φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής στην Δ.Ο.Υ. Κατοίκων Εξωτερικού, φορολογούνται στην Ελλάδα και έχουν υποχρέωση για υποβολή δήλωσης μόνο για τα εισοδήματα που προκύπτουν στη χώρα μας. Αυτό ισχύει τόσο για τους Έλληνες που μετέφεραν την φορολογική τους κατοικία στο εξωτερικό λόγω μετοικεσίας, όσο και για τους αλλοδαπούς.
Συνεπώς, ένας φορολογικός κάτοικος εξωτερικού θα φορολογηθεί με βάση την εσωτερική μας νομοθεσία π.χ. για τα ενοίκια που εισπράττει από ακίνητα εντός Ελλάδος, για μερίσματα από μετοχές Ελληνικών εταιρειών, για κέρδη από συμμετοχές σε ημεδαπές ΕΠΕ, ΙΚΕ, προσωπικές εταιρείες, για τόκους καταθέσεων σε ημεδαπές Τράπεζες, για μισθούς από εργοδότη/επιχείρηση εγκαταστημένη στη χώρα μας, κλπ.
Στην περίπτωση, ωστόσο, που ο αποκτών το εισόδημα είναι κάτοικος χώρας με την οποία η Ελλάδα έχει συνάψει Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας/ ΣΑΔΦ (όλες οι χώρες της ΕΕ, του ΕΟΧ, ΗΠΑ, Καναδάς, Κίνα, κλπ), θα φορολογηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της οικείας Σύμβασης.
Αν και όλες οι διμερείς Συμβάσεις δεν είναι όμοιες, στην πλειοψηφία τους προβλέπουν συνήθως, ότι π.χ. τα έσοδα από ακίνητα φορολογούνται στη χώρα όπου βρίσκεται το ακίνητο, τα μερίσματα, οι τόκοι και τα δικαιώματα υπόκεινται σε παρακράτηση φόρου (με συγκεκριμένους συντελεστές) στη χώρα που προκύπτουν, τα έσοδα από την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας φορολογούνται μόνο στη χώρα φορολογικής κατοικίας του επαγγελματία, εκτός εάν αυτός έχει μόνιμη επαγγελματική βάση στην Ελλάδα, κλπ.
Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού δεν δικαιούνται τις μειώσεις φόρου για το εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις που αποκτούν στην Ελλάδα, εκτός εάν είναι φορολογικού κάτοικοι Ε.Ε. ή Ε.Ο.Χ. και αποκτούν τουλάχιστον το 90% του παγκόσμιου εισοδήματος στην Ελλάδα ή αποδεικνύουν ότι το φορολογητέο εισόδημα τους είναι τόσο χαμηλό, ώστε θα δικαιούνταν της μείωσης του φόρου δυνάμει της φορολογικής νομοθεσίας του κράτους της κατοικίας τους.
Περαιτέρω, ο φορολογικός κάτοικος εξωτερικού θα πρέπει να εξετάσει με βάσει την φορολογική νομοθεσία της χώρας της φορολογικής του κατοικίας, εάν υποχρεούται να δηλώσει και εκεί το εισόδημα που απέκτησε στην Ελλάδα. Σε αυτή τη (συνήθη) περίπτωση θα πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα πίστωσης του φόρου που καταβλήθηκε στην χώρα μας για το εισόδημα αυτό, έναντι του φόρου που οφείλεται στην αλλοδαπή.
Από την άλλη, εφόσον ένας φορολογικός κάτοικος εξωτερικού δεν αποκτά πραγματικό εισόδημα στην Ελλάδα, δεν έχει υποχρέωση υποβολής φορολογικής δήλωσης στην χώρα μας.
Τονίζεται ότι για τους φορολογικούς κατοίκους εξωτερικού δεν ισχύον τα τεκμήρια διαβίωσης, συνεπώς ένα τέτοιο πρόσωπο δεν θα φορολογηθεί για το τεκμαρτό έσοδο που προκύπτει από την διατήρηση π.χ. αυτοκινήτου ή παραθεριστικής οικίας στην Ελλάδα. Επίσης, στα πρόσωπα αυτά δεν εφαρμόζονται ούτε τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (ακινήτων, οχημάτων, κλπ), υπό την προϋπόθεση ότι δεν αποκτούν πραγματικό εισόδημα στην χώρα μας (π.χ. τόκους καταθέσεων).
Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού με φορολογικές υποχρεώσεις στην Ελλάδα οφείλουν να ορίσουν φορολογικό εκπρόσωπο με φορολογική κατοικία και διεύθυνση στην Ελλάδα, ο οποίος θα λαμβάνει την αλληλογραφία τους με τη Φορολογική Διοίκηση. Ο φορολογικός εκπρόσωπος, δε φέρει καμία ευθύνη για την εκπλήρωση ή μη των φορολογικών υποχρεώσεων του φορολογικού κατοίκου εξωτερικού.
Ωστόσο, με τη νέα εγκύκλιο 2010/2023, διευκρινίστηκε ότι οι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής δύνανται να υποβάλλουν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος ακόμα κι αν δεν έχουν ορίσει φορολογικό εκπρόσωπο, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν: α) επικαιροποιήσει τα στοιχεία επικοινωνίας τους (e-mail και τηλέφωνο) στο myAADE και β) επιβεβαιώσει ή/ και τροποποιήσει κατά την υποβολή της δήλωσης τα στοιχεία της φορολογικής τους κατοικίας (χώρα, διεύθυνση και αριθμό φορολογικής ταυτοποίησης τους στην χώρα φορολογικής τους κατοικίας).
Σε περίπτωση μεταβολής της χώρας φορολογικής τους κατοικίας, οι φορολογικοί κάτοικοι αλλοδαπής υποχρεούνται να προσκομίσουν στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. πιστοποιητικό φορολογικής κατοικίας από την νέα χώρα της φορολογικής τους κατοικίας, προκειμένου να ενημερωθεί το μητρώο τους.
Φόροι επί των ακινήτων
Οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού υπόκεινται κανονικά σε Φόρο Μεταβίβασης Ακινήτων ή ΦΠΑ κατά την αγορά ακινήτου ή εμπραγμάτου δικαιώματος επί ακινήτου (επικαρπίας, ψιλής κυριότητας, κλπ) το οποίο βρίσκεται στη χώρα μας. Ωστόσο, για τους πολίτες της ΕΕ και του ΕΟΧ, σε κάποιους ομογενείς, κλπ. παρέχεται υπό προϋποθέσεις η δυνατότητα απαλλαγής από τον φόρο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας.
Περαιτέρω, οι φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού που διατηρούν ακίνητο στην Ελλάδα οφείλουν να έχουν ΑΦΜ (ήδη κατά το χρόνο κατάρτισης του σχετικού συμβολαίου αγοράς, κλπ), να υποβάλλουν ηλεκτρονικά τη δήλωση στοιχείων (Ε9) του ή των ακινήτων τους, να δηλώνουν τις σχετικές μεταβολές, κλπ. Με βάση τη δήλωση αυτή βεβαιώνεται και οφείλεται ετησίως ο ΕΝΦΙΑ (κύριος και συμπληρωματικός), όπως γίνεται και για τους φορολογικούς κατοίκους Ελλάδος.
Τζένη Πάνου
Δημοσιεύτηκε στην κυριακάτικη εφημερίδα Καθημερινή στις 5/3/2023
